İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ULUSLARARASI TİCARETİ NASIL ETKİLİYOR?
Ahmet Akın - Yeminli Mali Müşavir
MTSO Yüksek İstişare Kurulu Üyesi
İklim değişikliği nedeniyle aşırı ve ani hava olaylarının artan sıklığı ve yoğunluğu ile genişleyen coğrafi yayılımı, deniz seviyesinin yükselmesi gibi 'yavaş başlayan' etkilerle birlikte, uluslararası ticaretin sorunsuz ve güvenilir bir şekilde işlemesi için gerekli olan ulaştırma altyapısı için ciddi riskler oluşturmaktadır.
Örneğin kasırgalar ve seller yollara, köprülere, limanlara ve demiryolu raylarına doğrudan zarar verebilir ve hava ulaşımını aksatabilir. Politika yapıcıların ticarete yönelik bu fiziksel riskler hakkındaki farkındalığı, ulaştırma altyapısının ve uluslararası tedarik zincirlerinin ekonomik ve finansal sistemin dışından kaynaklanan risklere karşı kırılganlığını ortaya çıkarması nedeniyle, COVID-19 ve Ukrayna'daki savaş gibi son krizler nedeniyle daha da arttı.
Deniz taşımacılığı özellikle iklimle bağlantılı risklere maruz kalmaktadır. Deniz seviyesindeki yükseliş, limanların faaliyetlerine doğrudan bir tehdit oluştururken, yağışlardaki değişiklikler de kritik nakliye merkezlerinin ve geçitlerinin yaşayabilirliğini etkiliyor. Günümüzün uluslararası ticaret sistemini şekillendiren küresel değer zincirlerinin karmaşık ve birbirine bağlı doğası, aynı zamanda kilit konumlardaki aksaklıkların küresel ekonomi üzerinde abartılı bir etkiye sahip olabileceği anlamına da geliyor.
Sıcak hava dalgalarına ve toprakların bozulmasına neden olan sıcaklık değişiklikleri ve su sıkıntısına ve kuraklığa neden olan yağış seviyelerindeki değişikliklerin tümü, tarımsal üretime zarar verebilir ve gıda fiyatlarını artırabilir. Sıcaklık stresi aynı zamanda tarım işçilerini de etkileyerek üretkenliği etkiliyor.
İklim değişikliğiyle bağlantılı okyanus ısınması ve asitlenme de balıkçılığı olumsuz etkiliyor, dolayısıyla okyanus ürünleri ticaretini ve gıda güvenliğini etkiliyor. Bu durum kırsaldaki küçük ölçekli balıkçıların ve özellikle gıda tedarik zincirinde yer alan balıkçıların geçim kaynaklarına zarar veriyor.
Sıcaklık artışları, ulaşım ve tarımsal girdilerden kaynaklanan sorunlar nedeniyle imalat tedarik zincirlerinin bozulmasının yanı sıra, işçilerin ısı bitkinliğine maruz kalmasına ve ekipmanların arızalanmasına yol açarak üretimde kıtlık oluşmasına ve daha fazla hasara neden olarak verimlilik kayıplarına ve çalışma saatlerine neden olabilir. Yüksek sıcaklıklar aynı zamanda depolama tesislerindeki soğutma maliyetlerini artırarak ticareti daha pahalı hale getirebilir.
Turizm, hem turizm altyapısının anında hasar görmesi hem de zamanla destinasyonların çekiciliğini azaltan (ulaşımın aksamasına ek olarak) kademeli iklim değişiklikleri nedeniyle aşırı iklim ve hava olayları nedeniyle ciddi şekilde kesintiye uğrayabilir.
Fosil yakıtlardan yenilenebilir enerji kaynaklarına enerji geçişi, karşılaştırmalı üstünlük kalıplarını değiştiriyor; yani hangi ülke ve bölgelerin belirli malları en verimli şekilde ticaret ve üretim konusunda en iyi konumda olduğunu belirliyor. Enerji depolama ve iletimi gibi enerji teknolojisindeki gelişmelerin yanı sıra yenilenebilir enerji kaynaklarına daha fazla odaklanmak, küresel enerji pazarlarını ve ticaretini kökten değiştirebilir.
