SURİYE’de SÜRDÜRÜLEBİLİR BARIŞ ve YENİDEN EKONOMİK YAPILANMADAKİ BAŞARI SİYASİ DEĞİŞİMİN GELECEĞİNİ BELİRLEYECEKTİR
Ahmet Akın - Yeminli Mali Müşavir
MTSO Yüksek İstişare Kurulu Üyesi
Orta Doğu'daki acımasız diktatörlüklerden birinin hızlı bir şekilde çöküşü, ülke içinde ve dışında milyonlarca Suriyeli tarafından kutlandı.
Esad hanedanının yarım yüzyıllık baskı ve tiranlıktan sonra düşüşü, Orta Doğu coğrafyasında büyük bir değişimdir. Suriye, 1979 İslam Devrimi'nden bu yana İran'ın en yakın müttefiki ve on yıllardır Rus askeri operasyonları için en güvenilir üs olmuştur. Tahran ve Moskova, Şam'daki değişimlerde şimdilik büyük kaybedenlerdir.
Ancak Suriyeliler için zor iş şimdi başlıyor. Ülke içindeki ve dışındaki muhalif güçlerin yönetim konusunda bir miktar deneyimi var, ancak birbirleriyle uyum içinde nasıl yöneteceklerini bilmiyorlar. İleriye baktığımızda iki dinamik önem kazanıyor. Birincisi, içeride Hayat Tahrir el-Şam'ın (HTS) attığı ilk adımlar Suriye'nin iç savaşa dönüp dönmeyeceğini büyük ölçüde etkileyecek. Şimdiye kadar HTS doğru sinyalleri gönderiyor: tüm Suriyelilere eşit haklar, ademi merkeziyetçilik ve bölgesel özerklik ve Esad'ın askerleri için af vaat ediyor . Yine de Suriye'nin birçok silahlı grubundan herhangi biri mağduriyet hissetmeye başlarsa, şiddete geri dönülmesini bekleyebilirsiniz. İkinci olarak, Esad'ın devrilmesi bölgedeki diğer çatışmalar için önemli yankılar taşıyabilir. Rusya ve İran’ın kaybeden taraf olmaları güç dinamiklerini potansiyel olarak değiştirebilir.
ABD müttefiki Kürtler ve Türkiye destekli Sünni Araplar, Esad'ın düşüşüne yardımcı olan ve aynı zamanda kuzey Suriye'de kendi ayrı bölgelerini yöneten diğer milis gruplarıdır, ancak şimdi Şam'da kapsayıcı bir geçici yönetim projesinin parçası olmak için siyasi ve ideolojik esneklik göstermeleri gerekiyor. İslamcıların etkisini dizginlemek kolay olmayacak, ancak siyasi sürece dahil olmaları ve bir yıl içinde seçimlerin hayali yanı sıra Ankara'nın etkisi, yumuşatıcı bir yapıya sahip olabilir.
Sonunda, Suriye eskisinden daha kötü olmayacak. Milyonlarca Suriyeli artık evlerine dönme ve silahlı milis grupları ve radikalizme karşı bir denge sağlama şansına sahip. Batı, yalnızca bir İslam Devleti yeniden canlanmasıyla mücadele etmek için değil, aynı zamanda İsrail'in güvenliğini garanti altına almak, aşırılığı savuşturmak ve ülkenin değişimine yardımcı olmak için de Suriye'ye ilgi duymaya devam edecek.
Hayat Tahrir el-Şam liderliğindeki muhalefetin Şam'daki hükümet merkezine gelmesi Türkiye’deki iktidar tarafından sevinçle karşılanmıştır. Erdoğan ve o dönem Dışişleri Bakanı olan Ahmet Davutoğlu, Esad rejiminin birkaç ay içinde, hatta birkaç hafta içinde çökeceğine ikna olduklarından mülteciler için coşkuyla açık kapı politikası benimsemişlerdi. Ancak beklenen olmadı ve iç savaş çok uzadı. Şimdi ise Suriyeli mültecilerin toplu halde evlerine dönme olasılığı doğdu.
Muhalif grupların Suriye'deki zaferi Erdoğan'ın popülaritesine fayda sağlayacaktır. Ancak, Suriye'de sürdürülebilir barış ve ekonomik yeniden yapılanma gerçekleşmezse, bu popülarite bir yalancı zafer olma riskiyle karşı karşıyadır ve Türkiye'ye yeni bir yerinden edilme dalgasının gelmesine neden olur.
