Mersin’de yaşayan, 1960’dan bu yana yaptığı buluşlar nedeniyle çevresi tarafından ’makine kaşifi’ olarak tanınan 85 yaşındaki emekli öğretmen Hayri İnce, otomobil yapma hayaliyle başladığı yolculukta birçok buluşa imza attı.
Toroslar ilçesine bağlı Resul köyünde yaşayan emekli öğretmen Hayri İnce, küçük yaşta babası tarafından çalışması için tamircinin yanına verildi. Burada çalışırken tekniğe olan ilgisini keşfeden İnce, o dönemde kendini geliştirmek ve vakit bulabilmek için öğretmenlik mesleğini tercih etti. Böylelikle hem mesleğini yapabilecek, hem de bir şeyler üretebilecekti. Öğretmenlik mesleğini yıllarca severek yürüten İnce, bu süreçte de yetenekli olduğu teknik konusunda çalışmalara başladı. Hayri İnce'nin otomobil hayaliyle yaklaşık 60 yıl önce kendi imkanlarıyla yaptığı lastik hala duruyor. Üzerinde 1965 yazan torna makinesi ise halen çalışırken, yıllar önce kurduğu yatay asansörü de günümüzde kullanmaya devam ediyor.
İLK ETAPTA İLKEL BİR KAYNAK MAKİNESİ YAPTI
Gerek araca ulaşım, gerekse üretim konusunda sıkıntıların yaşandığı 1960'lı yıllarda basit bir otomobil üretme hayali kuran İnce, bunun için öncelikle ilk etapta ilkel bir kaynak makinesi yaptı. Ardından temin ettiği parçalarla torna makinesi yapan İnce, ardından hayalini kurduğu araca lastik üretmek için işe koyuldu. Yaptığı buluşların ardından araç lastiği üreten İnce, istediği verimi alamasa da lastik üretmeyi başardı. Araç cantı için çalışmalara başladığı sırada kardeşinin 'tek saçma' tabir edilen saçma mermisi üretimi için makine yapan İnce, kardeşinin, yaptıkları anlaşmaya uymayarak, bulduğu makine ile üretim yaparak tek başına yoluna devam etmesine içerledi. Kardeşinin, 'cüzi olarak nitelendirdiği' teklifi kabul etmeyen İnce, bunun üzerine istihdama yönelik buluşlar geliştirmeye başladı. Dönemin şartlarına göre yaptığı ürünler karşılık görmeyen İnce, bunun üzerine ihtiyaç duyduğu şeyleri yaptı. Çamaşır makinesinden piliç kızartma makinesi, araba amortisöründen tek saçma atan tüfek gibi ilginç buluşlara da imza atan İnce, bu süreçte öğrencilerini bilgilendirmek amacıyla da çeşitli buluşlar geliştirdi. Ev yapmak için arsa aldığı Resul köyünde kurduğu yatay asansörün halen aktif olduğu İnce, yaşı ilerleyince bulduğu ürünlerin gelecek nesillere örnek teşkil etmesi amacıyla girişim başlattı. Başvurularının ardından buluşlarını Mersin Tarsus Organize Sanayi Bölgesindeki Özel Şişecam Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi atölyesine bağışlayan İnce, kalan buluşlarının da alınarak okulda öğrencileri teşvik etmesi amacıyla sergilenmesinin gururunu yaşıyor. Yaptığı buluşlardan bugüne kadar maddi olarak hiçbir getiri elde edemeyen İnce, buluşlarının gençlere yeni rota çizmesini umut ediyor.
"KARDEŞİM 5 YIL BOYUNCA YÜZDE 30 PAY VERECEKTİ"
Evinin çatısındaki paslanmaya yüz tutmuş buluşlarının nasıl çalıştığını anlatan emekli öğretmen Hayri İnce, 1960'lı yıllarda başladığı ilk icadından günümüze kadar yaptığı çalışmalardan bahsetti. Basit bir otomobil yapma hayaliyle çıktığı yolculukta öncelikle kaynak makinesi yaptığını, ardından kalıp oluşturarak dış lastik üretmek için tornaya ihtiyaç duyduğunu ifade eden İnce, "Tornayı yapıp araç için dış lastik ürettim. Pek kaliteli olmasa da bunu başarıp iç lastik yapmaya yöneldim" dedi. Bunu planlarken tüfek satışı yapan kardeşinin 'tek saçma imalat makinesi' teklifini kabul ettiğini dile getiren İnce, "Torna ile bu saçma imalat makinesini yaptım. Kardeşim 5 yıl boyunca yüzde 30 pay verecekti. Makine çalışmaya başladı. bunun üzerine de sana pay vermeyeceğim dedi. O zamanın parasıyla '150 lira veriyorum sana' dedi. Ben de kabul etmedim. Aynı makineyi kendim yapmak isteyince de öğretmen olduğum için şikayet etmekle tehdit etti. Kardeşim orda benim yüzde 30'umu verseydi, kesin şu anda mutlaka bir fabrika şekline getirecektim işlerimi" diye konuştu.
"AKLIMA NE GELDİYSE YAPIYORDUM"
Bunun üzerine planının değiştiğini, farklı çalışmalara yöneldiğini aktaran İnce, yaptığı birçok makineden de gelir elde edemediğini kaydetti. Arayışlarını sürdüren İnce, "Sonradan amacım değişti. Baktım ki yaptığım işlerin hiçbirinden para gelmiyor, istihdam amaçlı çalışmalara başladım. Mademki benim bu bilgilerim bana faydalı olmadı, gençlere faydalı olsun diye çalışmalara giriştim. Aklıma ne geldiyse yapıyordum. Neye ihtiyacım olduysa onu yaptım. Yapmış olduğum makineler gençlere örnek teşkil edecek" ifadelerini kullandı. Eşinin 'demire döktüğün bu paraları benim için harcasaydın' serzenişleriyle sıklıkla karşılaştığını belirten İnce, buna rağmen çok sayıda makine yaptığı ifade etti. Buldukları arasında 50 mesleğe yakın sembolik çalışmaları olduğunu belirten İnce, yaptığı başvurunun ardından Vali Ali Hamza Pehlivan ve Mersin Tarsus Sanayi Bölgesi Başkanı Sabri Tekli'nin girişimiyle makinelerinin bir kısmını Özel Şişecam Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi atölyesine götürüldüğünü kaydetti. İnce, evinin çatısında kalan makinelerin de götürülmesi için beklediğini ifade etti. Yaptığı makineler için bugüne kadar herhangi bir patent başvurusunda bulunmadığını vurgulayan İnce, şu anda da bir deprem aleti üzerinde çalışmalara başladığını sözlerine ekledi.
